شرکت‌های دانش‌بنیان که این روزها زیاد از آنها می‌شنویم؛ شرکت‌هایی هستند که با توسل به نیروی انسانی ماهر و دانش‌آموخته دانشگاهی و با استفاده از فناوری سطح بالا به محصول و در نتیجه ثروت می‌رسند.
هر چند طی سال های اخیر خبرهای بیشتری از فعالیت شرکت های دانش بنیان در ایران می‌شنویم، قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات مشتمل بر سیزده ماده و شش تبصره پنجم آبان ۱۳۸۹ جهت دستیابی به اقتصاد دانش‌بنیان، به تصویب مجلس رسید و پس از تایید شورای نگهبان همان سال به مجلس شورای اسلامی ابلاغ شد و سال ۱۳۹۲ اولین فهرست از شرکت‌های دانش بنیان به تصویب کارگروه ویژه رسید.
امروز شرکت‌های دانش‌بنیان بر اساس آمار معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به حدود ۶۶۰۰ شرکت رسیده که این شرکت ها بر اساس ماهیت و فعالیت‌شان، به دو گروه شرکت‌های دانش‌بنیان تولیدی و نوپا و دانش‌بنیان‌های نوپا یا تولیدی نیز بر اساس نوع فعالیت، پیچیدگی و اهمیت فناورانه در ۳ گروه نوع یک، نوع دو یا نوع ۳ دسته بندی شده‌اند.
شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌های گوناگون فناوری از جمله فناوری زیستی، کشاورزی، صنایع غذایی، دارو، فرآورده‌های پیشرفته تشخیص و درمان، مواد پیشرفته، محصولات مبتنی بر فناوری‌های شیمیایی، ماشین‌آلات پیشرفته، تجهیزات پزشکی، برق، الکترونیک، فوتونیک، مخابرات، فناوری اطلاعات و ارتباطات، نرم‌افزارهای رایانه‌ای و خدمات تجاری‌سازی بیش‌ترین حجم از تولید محصولات و خدمات دانش‌بنیان را ارائه می‌دهند.
در حالی که سهم شرکت‌های دانش‌بنیان از اقتصاد کشور در سال ۱۳۸۹، حدود ۲ هزار میلیارد ریال بود در سال ۱۴۰۰ میزان فروش شرکت‌های دانش‌بنیان از ۹۰۰ هزار میلیارد فراتر رفت که رشدی بیش از ۴۵۰ درصدی را نشان می‌دهد.
با وجود این، میزان موفقیت این شرکت ها و اشتغال زایی آنها با توجه به توان اقتصاد داخلی کشور هنوز کافی نیست و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در پیامی به مناسبت آغاز سال ۱۴۰۱، سال جدید را سال «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» نام گذاری و بر تولید دانش‌بنیان و متکی بر دانش و پیشرفت های علمی و همچنین تولید اشتغال‌آفرین تاکید کردند.
شرکت های دانش بنیان که عمدتا با ابتکارها و سرمایه‌گذاری‌های فردی کار خود را آغاز می‌کنند در ادامه حتی با وجود برخورداری از تسهیلات مختلف با مشکلاتی هم در زمینه های مختلف از اعطای مجوز تا دشواری های صادرات محصولات و غیره روبرو هستند. پرونده خبری دانش‌بنیان‌ها؛ چالش‌ها و دستاوردها پای صحبت فعالان این شرکت‌ها در حوزه های مختلف نشسته است.
مهندس بابک صفروند رییس هیات مدیره و مسئول فنی شرکت تابش انور آذربایجان در مورد فعالیت این شرکت مستقر در مرکز رشد دانشگاه علوم پزشکی تبریز اظهار داشت: ما از حدود سه سال قبل ست‌های معاینه را شامل اتوسکوپ (معاینه گوش)، افتالموسکوپ (معاینه چشم) و چراغ معاینه (دهان و پوست) تولید و یک سال است که مجوزهای لازم را اخذ و محصول را تجاری‌سازی کرده‌ایم.
وی ادامه داد: این شرکت به عنوان واحد فناور تجاری ساز برتر دانشگاه علوم پزشکی تبریز معرفی شده است و در مرحله دانش بنیان شدن هستیم. امروز و بعد از یک سال تولید انبوه این ست‌های معاینه، تقریبا ۱۰ درصد بازار کل کشور را در دست گرفته‌ایم.
صفروند افزود: این اولین بار است که ست های معاینه توسط یک شرکت داخلی ایرانی به تولید انبوه می‌رسد. قیمت نمونه خارجی سه برابر قیمت محصولات ماست که از نظر کیفیت هم‌رده نمونه‌های آمریکایی و آلمانی است. ضمن اینکه ما خدمات پس از فروش و تعمیر قطعات را تا ۱۰ سال ارائه می کنیم، ولی در مورد محصولات خارجی خدمات پس از فروش ممکن نیست.
وی در مورد قطعات این محصولات و بومی‌سازی شدن آنها نیز توضیح داد: بیش از ٨٠ درصد قطعات این محصولات را ما تولید کرده‌ایم و مواد آن را از محصولات خام یا از بازار ایران تهیه می کنیم.
رییس هیات مدیره شرکت تابش انور آذربایجان که در نمایشگاه مدوفارم ۱۴۰۱ (۲۰ تا ۲۳ اردیبهشت) نیز حضور داشت، در مورد میزان اشتغال‌زایی در این شرکت گفت: در این واحد ۱۳ نفر در کارگاه و با احتساب بقیه بخش ها در مجموع ۲۰ نفر مشغول به کار هستند. دورنمای ما جذب ۱۰۰ نفر تا سه سال آینده است.
وی در مورد چالش‌های پیش روی توسعه این محصولات اظهار داشت: برای محصولات از اداره تجهیزات پزشکی و غذا و دارو مجوز گرفتیم. البته چون کالا پزشکی است و حساسیت دارد و فقط تولید مهم نیست، باید استانداردهای لازم برای هر محصولی اخذ شود.
صفروند ادامه داد: معتقدیم کسب این مجوزها لازم است؛ همه استانداردها را گرفتیم ولی چون از هر آزمایش مطلع بودیم و می دانستیم چیست، مجوز گرفتن سخت نبود و به مرور مجوزها را در هر مرحله به دست آوردیم. به طور کلی تولید در حوزه تجهیزات پزشکی مانند صنف های دیگر نیست که بعد از تولید به سرعت، بتوان آن را فروخت و در زمینه فروش نیز موانعی وجود دارد.
رییس هیات مدیره شرکت تابش انور آذربایجان در مورد صادرات این محصولات نیز گفت: ما تا سال ١٤٠٢ قصد داریم روی بازار ایران کار کنیم و حداقل ٣٠ درصد بازار ایران را به دست آوریم، بعد از این و از ابتدای سال ١٤٠٣ برای صادرات و بین المللی کردن محصول دنبال پروانه صادرات و ورود به بازارهای جهانی خواهیم بود.
